TOPLUMSAL YAŞAM VE YASALAR
Yeryüzünde birbirinden farklı pek çok toplum bulunur.
Her toplumda da toplumsal yaşamı düzenleyen yasalar vardır. Eğer bu toplumsal
yaşamı düzenleyen yasalar olmasaydı toplumda bir düzen oluşmazdı. Herkes kendi
isteği gibi davranırdı.Başkalarını düşünmez, kendi çıkarları için
çalışırdı.İnsanlar birbirlerine zarar verirdi. Toplumsal yaşam çekilmez bir hâl
alırdı.
Toplum yaşamını düzenleyen yasalar insanlar arasındaki
ilişkileri de düzenler..Toplumsal yaşamı düzenleyen yasalar yazısız ve
yazılı kurallar olmak üzere ikiye ayrılır.
1. YAZISIZ KURALLAR:
Örfler, âdetler, gelenek ve görenekler,görgü
kuralları, ahlak kuralları yazısız yasalardır.
Bu kurallar toplum içindeki davranışlarımızı
düzenleyen saygı ve sevgiyi temel alan kurallardır.Bu yasalar, kişilerin
davranışlarını iyi-kötü, doğru yanlış,olumlu-olumsuz olarak
değerlendirirler.Bunlara uymayan kişiler toplum tarafından ayıplanır,kınanır.
Onlarla kimse arkadaşlık etmez, konuşmak istemez. Bu kişiler yalnız kalır.Bu
kurallara uymayan kişiye devlet ceza vermez. Ancak bu kişilere toplum hoş gözle bakmaz,ayıplar ve dışlar.
Yazısız kurallar;
v Toplum içinde
kendiliğinden doğar.
v Davranış biçimleri ile
nesilden nesle geçer ve süreklilik kazanır.
v Toplumdan topluma
değişiklikler gösterebilir
Yazısız kurallardan
bazıları şunlardır:
ü Kendi haklarımızı
korumak ve başkalarının haklarına saygılı olmak.
ü Komşularımızla iyi
geçinmek.
ü Sokakta, otobüste yüksek
sesle konuşmamak.
ü Büyüklere saygı,
küçüklere sevgi göstermek.
ü Hoşgörülü ve
alçakgönüllü olmak.
ü Toplu taşıma araçlarında
hastalara, yaşlılara, engellilere yer vermek.
ü İnsanları güler yüzle
karşılamak,selamlamak ve gönül kazanmak.
ü Otobüse ve trene
binerken, sinema ve tiyatroya girerken sıraya girmek.
ü Başkalarının düşüncelerine saygı
göstermek.
A) Örf ve Âdet:
Toplumun bireylerden beklediği
davranışlardır. Örf ve âdetler toplumun saygı duyulmasını istediği değerlerden
oluşur.
B) Gelenek:
Bir toplumda, bir toplulukta saygın tutulup kuşaktan kuşağa
iletilen, yaptırım gücü olan alışkanlıklar,bilgi, töre ve davranışlara gelenek denir.
C) Görenek:
En sade tanımıyla bir şeyi görüle geldiği gibi yapma
alışkanlığı olan görenek, öteki sosyal alışkanlık gibi gerekli ve uygun
görülenleri kapsar. Ama bunların mutlaka yerine getirilmesini istemez.
Göreneğin örfe, âdet, geleneğe bakarak yaptırım gücü daha zayıftır.
D) Ahlâk:
Toplumun iyi ve doğru kabul edilen davranışları yapmak
kötü ve yanlış kabul edilen davranışları yapmamaktır.
2. YAZILI KURALLAR:
Toplum hayatını düzenleyen yazılı hukuk kurallarıdır.
Bunlar anayasa,
kanun, tüzük ve yönetmelik adlarını alırlar. Bu hukuk kuralları, hem bireylerin birbirleriyle hem de devletle olan ilişkilerini düzenler. Bunlar toplumdaki bireylerin
uyması zorunlu olan kurallardır. Hiç kimse yasaların düzenlediği bu kurallara uymama hakkına
sahip değildir.Hukuk kuralları herkes için geçerli
olan genel kurallardır. Kişilere göre farklı
uygulanmaz.
Yazılı kuralları devlet koyar. Yurttaşlar
bu kurallara uymak zorundadırlar. Uymayanlar devlet tarafından belirlenen suç
özelliğine göre cezalandırılırlar.
Yazılı kuralları
genel ve özel kurallara olmak üzere iki kısımda ele alabiliriz:
A) Genel Kurallar:
Toplumu oluşturan tüm bireylerin uyması
gereken kurallardır. Hırsızlık yapmamak,başkalarının haklarını ihmal
etmemek,başkalarının canına ve malına zarar vermemek,askerlik yapmak, vergi
vermek gibi.
B) Özel Kurallar:
Kişinin içinde bulunduğu toplumun
yaşayışını düzenleyen özel kurallardır. Okula giden bir öğrencinin okulda
uyması gereken özel kurallar gibi.
Yazılı hukuk kurallarının başında anayasa ve yasalar gelmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder