5.SINIF 7.ÜNİTE BİR ÜLKE BİR BAYRAK

TOPLUMSAL YAŞAM VE YASALAR

Yeryüzünde birbirinden farklı pek çok toplum bulunur. Her toplumda da toplumsal yaşamı düzenleyen yasalar vardır. Eğer bu toplumsal yaşamı düzenleyen yasalar olmasaydı toplumda bir düzen oluşmazdı. Herkes kendi isteği gibi davranırdı.Başkalarını düşünmez, kendi çıkarları için çalışırdı.İnsanlar birbirlerine zarar verirdi. Toplumsal yaşam çekilmez bir hâl alırdı.

Toplum yaşamını düzenleyen yasalar insanlar arasındaki ilişkileri de düzenler..Toplumsal yaşamı düzenleyen yasalar yazısız ve yazılı kurallar olmak üzere ikiye ayrılır.

1.   YAZISIZ KURALLAR:

Örfler, âdetler, gelenek ve görenekler,görgü kuralları, ahlak kuralları yazısız yasalardır.

Bu kurallar toplum içindeki davranışlarımızı düzenleyen saygı ve sevgiyi temel alan kurallardır.Bu yasalar, kişilerin davranışlarını iyi-kötü, doğru yanlış,olumlu-olumsuz olarak değerlendirirler.Bunlara uymayan kişiler toplum tarafından ayıplanır,kınanır. Onlarla kimse arkadaşlık etmez, konuşmak istemez. Bu kişiler yalnız kalır.Bu kurallara uymayan kişiye devlet ceza vermez. Ancak bu kişilere toplum hoş gözle bakmaz,ayıplar ve dışlar.

Yazısız kurallar;

v  Toplum içinde kendiliğinden doğar.

v  Davranış biçimleri ile nesilden nesle geçer ve süreklilik kazanır.

v  Toplumdan topluma değişiklikler gösterebilir

Yazısız kurallardan bazıları şunlardır:

ü  Kendi haklarımızı korumak ve başkalarının haklarına saygılı olmak.

ü  Komşularımızla iyi geçinmek.

ü  Sokakta, otobüste yüksek sesle konuşmamak.

ü  Büyüklere saygı, küçüklere sevgi göstermek.

ü  Hoşgörülü ve alçakgönüllü olmak.

ü  Toplu taşıma araçlarında hastalara, yaşlılara, engellilere yer vermek.

ü  İnsanları güler yüzle karşılamak,selamlamak ve gönül kazanmak.

ü  Otobüse ve trene binerken, sinema ve tiyatroya girerken sıraya girmek.

ü  Başkalarının düşüncelerine saygı göstermek.

A)    Örf ve Âdet:

Toplumun bireylerden beklediği davranışlardır. Örf ve âdetler toplumun saygı duyulmasını istediği değerlerden oluşur.

B)    Gelenek:

Bir toplumda, bir toplulukta saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan alışkanlıklar,bilgi, töre ve davranışlara gelenek denir.

C)    Görenek:

En sade tanımıyla bir şeyi görüle geldiği gibi yapma alışkanlığı olan görenek, öteki sosyal alışkanlık gibi gerekli ve uygun görülenleri kapsar. Ama bunların mutlaka yerine getirilmesini istemez. Göreneğin örfe, âdet, geleneğe bakarak yaptırım gücü daha zayıftır.

D)   Ahlâk:

Toplumun iyi ve doğru kabul edilen davranışları yapmak kötü ve yanlış kabul edilen davranışları yapmamaktır.

2.   YAZILI KURALLAR:

Toplum hayatını düzenleyen yazılı hukuk kurallarıdır. Bunlar anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik adlarını alırlar. Bu hukuk kuralları, hem bireylerin birbirleriyle hem de devletle olan ilişkilerini düzenler. Bunlar toplumdaki bireylerin uyması zorunlu olan kurallardır. Hiç kimse yasaların düzenlediği bu kurallara uymama hakkına sahip değildir.Hukuk kuralları herkes için geçerli olan genel kurallardır. Kişilere göre farklı uygulanmaz.

Yazılı kuralları devlet koyar. Yurttaşlar bu kurallara uymak zorundadırlar. Uymayanlar devlet tarafından belirlenen suç özelliğine göre cezalandırılırlar.

Yazılı kuralları genel ve özel kurallara olmak üzere iki kısımda ele alabiliriz:

A)    Genel Kurallar:

Toplumu oluşturan tüm bireylerin uyması gereken kurallardır. Hırsızlık yapmamak,başkalarının haklarını ihmal etmemek,başkalarının canına ve malına zarar vermemek,askerlik yapmak, vergi vermek gibi.

B)    Özel Kurallar:

Kişinin içinde bulunduğu toplumun yaşayışını düzenleyen özel kurallardır. Okula giden bir öğrencinin okulda uyması gereken özel kurallar gibi.

Yazılı hukuk kurallarının başında anayasa ve yasalar gelmektedir.

SOSYAL BİLGİLER 6.SINIF 5. ÜNİTE ÜLKEMİZ VE DÜNYA

Nüfus: Yeryüzünün belli bir bölgesinde yaşayan insan sayısına nüfus denir.

Dünya'da olduğu gibi Türkiye'de de nüfusun dağılışı farklı şekillerde dağılmıştır. Nüfusun dağılışını etkileyen bazı sebepler bulunmaktadır. Bu etkenleri Doğal ve Beşeri olmak üzere 2'ye ayırabiliriz.

A) DOĞAL ETKENLER:                     B) BEŞERİ ETKENLER
İklim                                                               Tarım
Yeryüzü Şekilleri                                            Sanayi
Su Kaynakları                                                 Ulaşım
Yer Altı Kaynakları                                        Ticaret
Bitki Örtüsü

DÜNYA'DA NÜFUSUN YOĞUN OLDUĞU YERLER

-Afrika'da Nil Vadisi,   

-Kuzey Amerika'nın doğu kıyıları,

-Güneydoğu Asya kıyıları (Çin, Malezya, Endonezya, Hindistan),

-Avrupa ülkeleri (Fransa, İngiltere, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Almanya, İsviçre, Macaristan, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya).

DÜNYA'DA NÜFUSUN AZ OLDUĞU YERLER

-Dağların yüksek kesimleri,  

-Kuzey ve güney kutup çevreleri,   

-Bataklık alanlar ve engebeli dağlık araziler, 

-Ekvatoral bölgedeki Amazon ve Kongo havzaları gibi sık ormanlık alanlar,

-Asya  Kıtası  içlerindeki  ve  dönenceler çevresindeki çöl ve bozkır alanlarıdır.

     Dünyada nüfusun ve ekonomik faaliyetlerin az olduğu yerler doğal faktörler açısından insan yaşamı için uygun koşullar taşımayan yerlerdir.

Nüfus Yoğunluğu Az Olan Bazı Ülkeler

Moğolistan, Nabibya,  Avusturya, Moritanya, Libya, Kanada, Kazakistan, Orta Afrika, Bolivya, Rusya

NOT: Nüfus fazlalığı ile Nüfus Yoğunluğu farklı verilerdir. Nüfus az önce bahsettiğimiz gibi belli bir bölgedeki insan sayısı iken; belli bir alanda yaşayan nüfusun, o alana(yüzölçüme) oranıdır. Ülkenin genişliği ve toplam nüfus hakkında bilgi verir. Kişi/km2 olarak gösterilir. 

Nüfusun Sektörlere Göre Dağılışı: Çalışan nüfusun (aktif nüfus) sektörlere dağılımı bir ülkenin gelişmişlik düzeyinin göstergesidir. Sektörler; tarım, sanayi ve hizmet olmak üzere başlıca 3 grupta toplanmıştır.

1. Tarım Sektörü

İklim, toprak yapısı ve yer şekillerinin uygun olduğu yerlerde tarım faaliyetleri yoğun olarak yapılmaktadır. Verimli topraklar tarımsal faaliyetler açısından önemlidir. Çiftçilik, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık tarım sektörünün önemli meslekleridir.

Uyarı

Afrika ülkelerinin birçoğu zengin yeraltı kaynaklarına sahip olmalarına rağmen, bunları işleyecek teknolojiye sahip değillerdir. Bu nedenle birçoğunun ekonomisinde tarımsal faaliyetler ön plandadır.

Uyarı

Bir ülkede çalışan nüfusun büyük çoğunluğu tarım sektöründe çalışıyorsa o ülke gelişmemiştir. Böyle ülkelerin ekonomileri doğal koşullara bağlıdır. Çünkü modern tekniklerle tarım ve hayvancılık yapmadıkları için iklim faktöründeki değişiklikler önem taşımaktadır.

2. Sanayi Sektörü

Sanayi, ham maddelerin fabrika ortamında şeklinin değiştirilerek başka bir ürüne dönüştürülmesi faaliyetidir. Teknolojik buluşlar insan hayatını kolaylaştırırken sanayi faaliyetlerinin de hızlanmasına ve yeni üretim alanlarının doğmasına neden olmuştur.Tarım, hayvancılık, madencilik ve ormancılık gibi faaliyetlerden elde edilen ham maddelerin fabrikalarda işlenmesi aşamasında çalışan insanlar bu sektör içerisinde yer almaktadır.

Uyarı

Sanayi sektöründe çalışan nüfus gelişmiş ülkelerde daha fazladır.

3.      Hizmet Sektörü

Eğitim, sağlık, ulaşım, iletişim.turizm, bankacılık, güvenlik ve kamu hizmetleri bu sektörün içinde yer almaktadır. Nüfusun artması ve üretim sektörlerinin çeşitlenmesi hizmet sektörünün gelişimini hızlandırmıştır.

Öğretmenlik, doktorluk, bankacılık, polislik, şoförlük ve pilotluk hizmet sektörünün içerisinde yer alan bazı mesleklerdir.

Uyarı

Hizmet sektöründe çalışan nüfus oranı yüksek olan ülkeler gelişmiş ülkelerdir, örneğin: hizmet sektöründe çalışanların oranının yüksek olduğu ABD. Ingiltere ve Japonya gelişmiş ülkeler arasında yer alırken: Sudan. Somali. Afganistan gibi ülkeler ise gelişmemiş ülkelerdendir

 Uyarı

Sanayileşmiş ülkelerde tarımda çalışan insanların oranı düşüktür. Bu durum tarım gelirlerinin ve tarımsal üretiminin az olduğu anlamına gelmez. Modern teknolojinin kullanılması ile daha az sayıda insanla daha yüksek verim alınabilir.

    Türkiye'nin Sektörlere Göre Dağılımı

Grafiğe baktığımızda Türkiye'nin 1980 li yıllarda gelişmemiş tarım ülkesi olduğu yorumu yapabiliyorken 2010 yılındaki grafiğimize baktığımızda ise hizmet sektörünün gelişmiş olduğunu ancak sanayi sektöründe çalışan kişilerin az olmasından dolayı Türkiye için gelişmekte olan ülke diyebiliriz.

ALDIKLARIMIZ SATTIKLARIMIZ

Ticaret; Kâr elde etmek amacıyla üretilen her türlü mal ve hizmetin alınıp satılmasıdır. Ticaret, iç ve dış ticaret şeklinde yapılmaktadır. 
İç ticaret ülke sınırları içerisinde, dış ticaret ise ülkeler arasında yapılan ticarettir. 

Bir ülkenin başka ülkelerden mal veya hizmet satın almasına ithalat, başka ülkelere mal ya da hizmet satmasına ihracat denir. Aldıkları sattıklarından fazla olan ülkeler dış ticaret açığı verirler. Bu ülkeler gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerdir. Gelişmiş ülkelerin ise sattıkları aldıklarından fazladır. Bu nedenle bu ülkelerde dış ticaret fazlası vardır.

Tablodan anlaşılacağı üzere en çok ithalat yaptığımız ülke doğalgazdan dolayı RUSYA iken en çok ihracat yaptığımız ülke ise ALMANYA'dır.

Uyarı

Sanayi ürünleri ithalatı fazla olan ülkeler gelişmemiş, ham madde ithalatı fazla olan ülkeler ise gelişmiş ülkelerdir.

Uyarı

Dış ticaret açığı(ithalatı fazla ihracı az olan) ülkelerin kalkınma hızının düşmesine neden olmaktadır.

Uyarı

Bir ülkeden başka ülkelere giriş ya da çıkış yapılan sınır kapılarına gümrük denir. Sınır kapılarında ülkelere giren veya çıkan mallar üzerinden alınan vergiye de gümrük vergisi denir.

Ülkemizin Asya ile Avrupa kıtaları arasında köprü konumunda olması önemli boğazlara sahip olması (Jeopolitik Konum) komşularımızla sınır kapılarımızdan yapılan transit taşımacılığın önemini artırmıştır.

Komşularımızla Sınır kapılarımız
Yunanistan	İpsala
Irak	Habur
Iran	Gürbulak
Suriye	Cilvegözü
Gürcistan	Sarp
Nahcivan	Dilucu

 TÜRKİ CUMHURİYETLER

Türki Cumhuriyetleri Ekonomik Faaliyetler

      Petrol,doğal gaz gibi zengin yer altı kaynaklarına sahiptir.

AZERBAYCAN= Petrol, doğal gaz,pamuk,havyar(balık yumurtası)

KAZAKİSTAN=  Zengin,krom ve çinko yatakları,petrol,uranyum

ÖZBEKİSTAN= Petrol,doğal gaz,uranyum,İpek üretimi,meyvecilik

KIRGIZİSTAN=Demir yatakları,petrol,doğal gaz, kömür( Asya 1.si)

TÜRKMENİSTAN=Kükürt,sodyum sülfat,iyot,kömür,doğal gaz,petrol

      Türkiye(75 milyon) de dahil Dünya’da 300 milyon Türk yaşamaktadır. 

    Avrupa’da yaklaşık 5 milyon Türk işçisi çalışmaktadır( Almanya, Fransa, Hollanda , Belçika, İsviçre, Norveç)

TİKA(Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı)= Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında ekonomik,kültürel ve teknik işbirliğini geliştirmek amacıyla 1992 yılında kurulmuştur.

Türkiye Orta Asya Cumhuriyetlerinin ekonomik sorunlarını aşmalarını yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Ayrıca Türkiye bu ülkelerde iş merkezleri,hastane,yol,köprü.otel inşa etmişlerdir.   

 TİKA ayrıca Kafkaslar( Gürcistan,Azerbaycan, Rusya), Orta Doğu( Irak,İran, Suriye, Kuveyt) Balkanlar( Bulgaristan,Yunanistan, Romanya, Bosna- Hersek) Afrika Ülkeleri,Afganistan, Pakistan gibi ülkelerin kalkınması için yardım etmektedir.

TÜRKSOY= Türk dilini konuşan ülkelerin kültür ve sanat alanındaki işbirliğini sağlayan kuruluştur. 1993 yılında kurulmuştur. Merkezi Ankara( Türkiye) dir.

NEVRUZ( Yeni Gün)= MÖ.3.YYdan itibaren Mete Han( Asya Hun Devleti Komutanı)zamanından beri kutlanan Türklerin bahar bayramıdır.

 Kutlayanlar= Türkler, Farslar,Azeriler,Afganlar, Arnavutlar,Gürcüler,Türkmenler,Tacikler, Özbekler,Kırgızlar, Karakalpaklar,Kazaklar vb.

Dünya’daki Doğal Afetler ve Küresel Sorunlara Hizmet Veren Kuruluşlar

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

 GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜ(FAO)

 Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu(UNICEF)

 UNESCO - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu

 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ

Uluslararası Spor,Müzik,Ticaret ,Film,Kültür Kuruluşları

İSTANBUL CAZ MÜZİK FESTİVALİ

 AKDENİZ OYUNLARI(SPOR)

 ÜNİVERSİTE OYUNLARI(SPOR)

 ADANA FİLM FESTİVALİ

 ANTALYA FİLM FESTİVALİ

 İZMİR FUAR TİCARET KÜLTÜR

 OLİMPİYATLAR(SPOR)

5.SINIFLAR İÇİN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

5.Sınıflarda anlatmakta zevk aldığım aynı zamanda üzerimde öğretmenliğin dışında daha farklı bir sorumluluk yükleyen kazanımlardan biri Sivil Toplum Kuruluşları konusudur. 

Sivil Toplum kuruluşları ansiklopedik ya da bilimsel tanımı vermektense 5.Sınıf öğrencilerinin seviyelerine uygun bir şekilde yapmanın daha doğru olduğunu düşünüyorum. Sivil Toplum Kuruluşları kısaca "STK" : İnsanlara çeşitli alanlarda yardım eden(eğitim,sağlık,dayanışma,çevre,ilk yardım ve arama kurtarma) bir menfaat beklemeden yapılan, gönüllülük esasıyla çalışan gelirlerini bağışlar ve üyelerin aidatlarıyla karşılanan kuruluşlardır. Sivil Toplum Kuruluşları sendika,vakıf,oda ve dernek adı altında faaliyet göstermektedirler.

Eğitim Alanında Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Kuruluşları

Sağlık Alanında Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Kuruluşları

ÇEVRE ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

   DAYANIŞMA ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

ARAMA  VE KURTARMA ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

ÖNEMLİ: Özellikle Eğitim alanın faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları "BABA BENİ OKULA GÖNDER" , "HAYDİ KIZLAR OKULA" kampanyalarına destek olmuştur.